Γράφει ο Γιώργος Κωστάκος, georgios@kostakos.net

Πολλές συζητήσεις γίνονται διεθνώς για βιώσιμη ανάπτυξη ή βιωσιμότητα (sustainable development / sustainability), για τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας (Millennium Development Goals) και για τους νέους στόχους που θα διέπουν το παγκόσμιο πλαίσιο ανάπτυξης μετά το 2015. Στις συζητήσεις αυτές βασικό σημείο αναφοράς είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα και στις τρεις διαστάσεις της βιωσιμότητας, δηλαδή στο περιβάλλον (κλιματική αλλαγή, φυσικές καταστροφές, μόλυνση των υδάτων, απώλεια βιοποικιλότητας, κλπ.), την οικονομία (συνεχιζόμενες επιπτώσεις της οικονομικής/πιστωτικής κρίσης του 2008, κρίση στο νότο της Ευρωζώνης, μετάθεση του κέντρου βάρους της παγκόσμιας βιομηχανικής δραστηριότητας από την Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη προς την Ασία, κλπ.) και την κοινωνία (πληθυσμιακή έκρηξη, ανεργία ρεκόρ - ιδιαίτερα μεταξύ των νέων, αυξανόμενες ανισότητες στο εσωτερικό και μεταξύ κρατών, απόλυτη φτώχεια, κλπ.). Δυστυχώς, η χώρα μας αναφέρεται συχνά ως παράδειγμα προς αποφυγή στον τρόπο αντιμετώπισης κάποιων από αυτές τις προκλήσεις...

Δεν ήταν βέβαια πάντα έτσι τα πράγματα και ούτε αυτή η κατάσταση χρειάζεται να συνεχίσει για πολύ. Η Ελλάδα έχει τεράστιο ανθρώπινο δυναμικό και φυσικό πλούτο, αρκεί να βρει την θέληση και την οργάνωση να τα αξιοποιήσει. Και τα δυο αυτά συστατικά, θέληση και οργάνωση, είναι στη βάση τους άϋλα και έχουν να κάνουν με τον τρόπο σκέψης, τη νοοτροπία μας που φαίνεται να είναι το βαθύτερο αίτιο της κακοδαιμονίας της σύγχρονης Ελλάδας. Δεν θα ήθελα να μακρυγορήσω περί αυτού, καθώς για το παρόν άρθρο θα ήθελα να επικεντρωθώ στις δυνατότητες διεξόδου και ανάπτυξης που υπάρχουν συγκεκριμένα για τη Σπάρτη και τη Λακωνία. Από κάπου πρέπει να αρχίσουμε για να σηκώσουμε και την Ελλάδα γενικότερα.

Στα ταξίδια μου ανά τον κόσμο η δήλωσή μου ότι κατάγομαι από τη Σπάρτη συχνά αντιμετωπίζεται με δυσπιστία. Από την Αμερική μέχρι την Αφρική και την Ασία, ακόμα και στην Ευρώπη, πολλοί άνθρωποι νομίζουν ότι η Σπάρτη ήταν τόπος θαυμαστός της ελληνικής μυθολογίας και όχι της ιστορίας. Ένας τόπος υπερφυσικών ηρώων και τεράτων όπως αναδεικνύονται στην εντυπωσιακή Χολυγουντιανή παραγωγή "300". Ακόμη και εκείνοι που γνωρίζουν ότι υπήρξε ιστορικά η Σπάρτη, θεωρούν οτι έχει από καιρό καταστραφεί και δεν συνεχίζει να υπάρχει, αντίθετα με την κραταιά και πανταχού παρούσα Αθήνα. Εκπλήσσονται και ενθουσιάζονται λοιπόν όταν τους λέω ότι όντως υπάρχει η πόλη του Λεωνίδα και του Λυκούργου, του Μενέλαου και της Ωραίας Ελένης, συνεχίζοντας αξιοπρεπώς τις χιλιετηρίδες της ιστορίας της, αν και μικρή και περιθωριοποιημένη σήμερα. Ιδού λοιπόν νέο μεγάλο για τον κόσμο, και αρχή για την ανάπτυξη της πόλης μας: Να πιστοποιηθεί η ύπαρξη της και να ξαναμπεί στον χάρτη η πόλη των αρχαίων και των συγχρόνων, η Σπάρτη των μύθων και της ιστορίας, και η Σπάρτη της σημερινής πραγματικότητας.

Οι αρχαίοι πρόγονοί μας δεν πίστευαν σε μνημεία και γραπτά όπως οι Αθηναίοι, οπότε δεν έχουμε πολλά ωραία ερείπια να δείξουμε σε πιθανούς επισκέπτες. Έχουμε όμως άλλα πράγματα που αξίζει να δει και να βιώσει κανείς μαζί με τα ολίγα εναπομένοντα ερείπια: Το απαράμιλλο τοπίο της Λακεδαίμονος, που συνεχίζει να εμφορείτε από το πνεύμα της αρχαίας Σπάρτης, με τον Ταΰγετο, τον Πάρνωνα και τον Ευρώτα. Έχουμε και τον Μυστρά, ολόκληρη Βυζαντινή πόλη με μοναδική ιστορική, πολιτική κι φιλοσοφική παράδοση και σημασία, που μπορούμε να προβάλουμε αντίστοιχα με την αρχαία μας κληρονομιά. Και φυσικά να μην ξεχνάμε το Γεράκι, την Μονεμβασιά και τη Μάνη, μεταξύ των πολλών άλλων αξιοθέατων του νομού μας.

Χρειάζεται βέβαια όλα αυτά να αναδειχθούν, μέσω σύνδεσης με κόμβους διακίνησης επισκεπτών, όπως το διεθνές αεροδρόμιο της Καλαμάτας, και με υποδομή υποδοχής, όπως ξενοδοχεία/ξενώνες, σοβαρά μουσεία, πάρκα και μονοπάτια για πεζοπορία. Η ζωή στην αρχαία Σπάρτη, για παράδειγμα, μπορεί να είναι το αντικείμενο ενός θεματικού πάρκου, με αναπαραστάσεις και “ζωντανά” εκθέματα που θα κινούν το ενδιαφέρον των επισκεπτών. Από οικοτουρισμό και ιδιωτικές επισκέψεις, εκπαιδευτικά ταξίδια σχολείων και πανεπιστημίων, ερευνητικά προγράμματα και παραγωγές ταινιών, μέχρι μαζικά συνέδρια και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις διεθνούς απήχησης, μπορούμε να προσελκύσουμε στην πόλη μας επισκέπτες από την Ευρώπη και τον κόσμο, δημιουργώντας εμπορική κίνηση και θέσεις εργασίας για την πόλη και τον νομό γενικότερα.

Πέραν της ιστορικής κληρονομιάς της περιοχής μας, ο φυσικός της πλούτος είναι επίσης πολύτιμος και εξίσου ανεκμετάλλευτος. Από το λάδι -- ίσως το καλύτερο του κόσμου -- και τα πορτοκάλια μέχρι τα βότανα του Ταϋγέτου και του Πάρνωνα η περιοχή της Σπάρτης και η Λακωνία γενικότερα έχουν πολλά να δώσουν στον κόσμο με πολύ καλύτερους όρους από ό,τι σήμερα. Αντί να πουλάμε το λάδι 2,70 ευρώ το κιλό για ανάμειξη με λάδια κατώτερης ποιότητας από άλλες περιοχές και πώληση από τρίτους σε υψηλές τιμές, γιατί να μην δημιουργήσουμε τις δικές μας μάρκες με εγγύηση ποιότητας και τόπου προέλευσης; "Μπουτίκ" μάρκες από τοπικούς συνεταιρισμούς και ελαιοτριβεία, με τη γενικότερη σφραγίδα και εγγύηση "Λάδι Λακωνικής Γης" θα μπορούσαν να κατακτήσουν τις καρδιές και τα στομάχια των επισκεπτών της Σπάρτης και της Λακωνίας, και να προωθηθούν σε όλον τον κόσμο. Άλλα προϊόντα, από ελιές μέχρι σαπούνι ελαιολάδου, αλλά και χυμοί, κομπόστες και άλλα παράγωγα πορτοκαλιού και άλλων τοπικών φρούτων και λαχανικών, όπως επίσης και βότανα, μυρωδικά και αφεψήματα μπορούν να προωθηθούν εμπορικά με παρόμοιο τρόπο. Η ποιότητα βέβαια, η καλαίσθητη συσκευασία και η συνεπής/συνεχής τροφοδοσία θα είναι τα στοιχεία που τελικά θα παγιώσουν αυτά τα προϊόντα στις αγορές.

Στο σύντομο αυτό άρθρο προσπάθησα να διατυπώσω μιαν σχηματική και αποσπασματική σε αυτήν την φάση πρόταση για την ανάπτυξη της Σπάρτης και της Λακωνίας. Η πρόταση απευθύνεται στις δημοτικές αρχές, στους κοινωνικούς φορείς και εταίρους, και στους πολίτες συνολικά, χωρίς την συσστράτευση των οποίων δεν μπορεί να γίνει τίποτα ουσιαστικό ή μακροπρόθεσμο. Εξωτερικοί σύμμαχοι υπάρχουν, αν θέλουμε να τους καλλιεργήσουμε, αρχίζοντας από την πολυπληθή και γενικώς επιτυχημένη ομογένεια, εμπόρους και επιστήμονες λακωνικής καταγωγής που διαπρέπουν σε όλες τις ηπείρους, αλλά και μη Έλληνες που εμπνέονται από τον τόπο μας. Ο καθοριστικός παράγοντας παραμένει βέβαια το ντόπιο δυναμικό, που πρέπει να ξεπεράσει τους δισταγμούς και τις αγκυλώσεις του, να δει τις δυνατότητες που υπάρχουν, και να αρχίσει συστηματικά να τις υλοποιεί.


Ο Γιώργος Κωστάκος κατάγεται από τον Άγιο Ιωάννη Σπάρτης, και είναι διπλωματούχος Μηχανολόγος Μηχανικός του ΕΜΠ και Διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου του Κεντ της Αγγλίας. Έχει πάνω από 20 χρόνια εργασιακής εμπειρίας, πολλά εξ αυτών με τον ΟΗΕ, σε ευρεία γκάμα θεμάτων, από πολιτικά θέματα και την επίλυση διαφορών μέχρι τις κλιματικές αλλαγές και την βιώσιμη ανάπτυξη. Υπήρξε επίσης συνεργάτης του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) και του Πανεπιστημίου Αθηνών. Αυτήν την περίοδο είναι ανεξάρτητος σύμβουλος με έδρα τις Βρυξέλλες, συνεργαζόμενος με επιστημονικά ινστιτούτα και διεθνείς οργανισμούς, και αρθρογραφεί μεταξύ άλλων στην ιστοσελίδα του www.kostakos.net

* Τα άρθρα δεν απηχούν απαραίτητα τη γνώμη του notospress.gr