Ελληνική υποχώρηση

Γράφει ο Παναγιώτης Τζουνάκος

Η Ελλάδα και η Τουρκία είναι δυο όμορες χώρες, με διαφορετικές αφετηρίες και καταβολές και μεγάλες διαφορές στην κλίμακα των αξιών της δημοκρατίας, της ελευθερίας, του ανθρωπισμού, της κουλτούρας και του πολιτισμού. Παρά τις ιστορικές αντιπαλότητες και συγκρούσεις είναι αναγκασμένες, εκ των πραγμάτων, να ζουν αρμονικά και ειρηνικά, να καλλιεργούν αισθήματα φιλίας και συνεργασίας μεταξύ τους και σχέσεις καλής γειτονίας, συνύπαρξης και συμπόρευσης. Η οποιαδήποτε αμφισβήτηση της υπάρχουσας κατάστασης ή ακόμη και η άρνηση της αποδοχής των διεθνών συνθηκών, θα αποβεί μοιραία σε βάρος και των δυο χωρών.

Η Τουρκία, κράτος του Μουσουλμανικού τόξου, όπου το Ισλάμ αποτελεί τον ισχυρό μοχλό χειραγώγησης του λαού παρουσιάζεται με αστάθμητη και γενικά απρόβλεπτη συμπεριφορά, η οποία χρειάζεται ιδιαίτερη μελέτη και προσοχή. Η δημιουργία και η καλλιέργεια έντασης στην περιοχή και η διεκδίκηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας χρονολογείται από παλιά, δείχνοντας κατά διαστήματα και επιβεβαιώνοντας τις διαχρονικές της προθέσεις και τις επιθετικές της βλέψεις. Η παράθεση καταγεγραμμένων λεκτικών αναφορών και γεγονότων και από τις δυο πλευρές τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα από το 2018 και μετά, όταν οι σχέσεις των δυο χωρών επιδεινώθηκαν ξαφνικά, με ευθύνη της Τουρκίας είναι αποκαλυπτική, πιστοποιεί κάποιες αλήθειες και ξεσκεπάζει τις μονομερείς διαθέσεις, επιβουλές και σκοπιμότητες.

Στις 19/10/2018 το Τουρκικό ερευνητικό σκάφος Barbaros πλέει εντός των ορίων της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Η ελληνική φρεγάτα Νικηφόρος Φωκάς του κλείνει τον δρόμο και του ζητά να απομακρυνθεί από την περιοχή. Το τουρκικό σκάφος δεν υπακούει στην αρχή, αλλά μετά από αυστηρή προειδοποίηση του αξιωματικού του ελληνικού πολεμικού πλοίου αναγκάστηκε να αποχωρήσει, άλλαξε ρότα και κατευθύνθηκε προς τα μικρασιατικά παράλια.

Λίγες μέρες μετά, στις 24/10/2018 ο τότε πρωθυπουργός και ο υπ. Εξωτερικών ανακοινώνουν την πρόθεσή τους να ασκήσουν το αναφαίρετο δικαίωμα της χώρας, την επέκταση των χωρικών υδάτων στα 12 ν. μίλια στη δυτική Ελλάδα, από τα 6 ν. μίλια που ήταν τότε και σε συμφωνία με την Ιταλία – εφαρμόζοντας τον κανόνα της μέσης γραμμής – τη θέσπιση θαλάσσιας οριογραμμής μεταξύ των δυο χωρών, καθότι η υφαλοκρηπίδα δηλ. ο βυθός εκτείνεται από την ακτή ως τα 200 ν. μίλια, καλώντας την αντιπολίτευση να στηρίξει το εγχείρημα. Η αντίδραση σύσσωμης της τότε αντιπολίτευσης ήταν ξέφρενη και λυσσαλέα. Και τι δεν ειπώθηκε. Ότι είναι μονομερής κίνηση, είναι μόνο για τα δυτικά, αφήνει έκθετη τη χώρα στα ανατολικά, ισχυροποιεί τις αξιώσεις της Τουρκίας κ.λπ. Η πρόθεση αυτή αποσύρεται για να επανέλθει εν ευθέτω χρόνο και για έναν ακόμη λόγο, επειδή αξίωναν οι ιταλοί ψαράδες να ψαρεύουν μέσα από την οριογραμμή δηλ. στην ελληνική αιγιαλίτιδα ζώνη, θέση με την οποία δεν συμφωνούσε η τότε Κυβέρνηση. Πρόσφατα επεκτάθηκαν τα χωρικά ύδατα στα 12 ν. μίλια από την παρούσα Κυβέρνηση και συμφωνήθηκε η οριογραμμή με την Ιταλία, χωρίς να αρθεί ο όρος της αξίωσης των ιταλών ψαράδων. Η φράση «Μεγαλώσαμε τη χώρα … και να το αφήνεις στις επόμενες γενιές» απευθύνεται μάλλον σε ανίδεους, αφελείς και υποτακτικούς και αποκαλύπτει την πολιτική ανεπάρκεια σοβαρότητας, σκέψης και λόγου, θεωρώντας ότι έτσι θα επιτευχθεί η εμψύχωση, η ανάταση και η εξύψωση του πατριωτικού αισθήματος των υπόδουλων.

Στις 20/2/2020 ο Τούρκος υπ. Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου επικαλούμενος την ειρήνη στην περιοχή είπε μεταξύ άλλων: «Μέχρι την Κυβέρνηση του Τσίπρα τα πράγματα πήγαιναν καλά. Στην Ελλάδα τα αριστερά κόμματα είναι υπερβολικά εθνικιστικά. Με τη νέα Κυβέρνηση ξεκινήσαμε επαφές για να συνεχίσουμε τις συνομιλίες.[…] Τώρα ωστόσο επικρατεί άλλος αέρας». Σύμφωνα με τον ίδιο, ο Ερντογάν έστειλε μήνυμα στον Έλληνα πρωθυπουργό που του έλεγε: «Να μιλήσουμε. Να μάθετε να μοιράζεστε στην Ανατολική Μεσόγειο. Όλοι έχουν δικαιώματα εδώ».

Μια σύντομη ιστορική υπενθύμιση είναι αναγκαία. Η Τουρκία, μετά από την εισβολή στην Κύπρο το 1974 κατά διαστήματα έδειχνε τις διαθέσεις της και δεν έπαψε ποτέ να έχει κατακτητικές βλέψεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο και προσπαθούσε πάντοτε με όλους τους τρόπους να σύρει την Ελλάδα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εφ’ όλης της ύλης. Η σταθερή στάση όλων των Ελληνικών Κυβερνήσεων ήταν, ότι μόνο ένα θέμα υπάρχει για συζήτηση με την Τουρκία, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και αν δεν υπάρξει συμφωνία μεταξύ τους, τότε θα γίνει προσφυγή στο διεθνές δικαστήριο της Χάγης. Στη συνέχεια προέκυψε και το ζήτημα της οριοθέτησης των ΑΟΖ, που δεν υπήρχε παλιότερα. Άλλο θέμα για συζήτηση δεν υπήρχε.

Σήμερα η Τουρκία, είτε γιατί είναι μεγάλη χώρα και διαθέτει υπεροπλία στην περιοχή, είτε γιατί τα συμφέροντά της με τους Ευρωπαίους είναι αλληλένδετα και ισχυρά, είτε γιατί η διεθνής συγκυρία είναι ευνοϊκή, είτε για εσωτερικούς προφανείς λόγους έχει ξεκινήσει μια επιθετική και επικίνδυνη πολιτική απέναντι στην Ελλάδα εκδίδοντας συνεχώς τη μια κατόπιν της άλλης NAVTEX στην ανατολική Μεσόγειο προκειμένου να δημιουργήσει γκρίζες ζώνες προς όφελός της. Η πρόσφατη Ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία φαίνεται ότι εξόργισε παραπέρα την Άγκυρα, η οποία εκδίδει νέα NAVTEX, που επικάλυπτε την Ελληνική υφαλοκρηπίδα. Έτσι, το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis κινείται πολλές μέρες μέσα στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα, χωρίς αντίδραση από την Ελληνική πλευρά και στην ουσία αχρηστεύει την παραπάνω συμφωνία, με τον υπ. Εξωτερικών της Ελλάδας να λέει ότι: «Η Ελλάδα θα υπερασπίσει την κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα» και καταλήγει: «Καλούμε την Τουρκία να αποχωρήσει άμεσα από την Ελληνική υφαλοκρηπίδα». Σ’ αυτή τη χαλαρή λεκτική στάση της Ελλάδας, η Τουρκία δεν δίνει σημασία, εξακολουθεί να αλωνίζει στην Ελληνική υφαλοκρηπίδα, να συμπεριφέρεται και να κινείται ανεξέλεγκτα λες και βρίσκεται σε δικό της χώρο. Ισχυρίζεται, ότι δεν μπορεί να υπογράφεται συμφωνία για τη θάλασσα στην ανατολική Μεσόγειο ερήμην της και θεωρεί ότι σαν όμορο κράτος πρέπει να έχει λόγο, γιατί έχει συμφέροντα στην περιοχή. Πρέπει να διευκρινιστεί εδώ ότι η ΑΟΖ είναι το κομμάτι της θάλασσας που αρχίζει από την ακτή και φτάνει μέχρι τα 200 ν. μίλια, και υφίσταται, εφόσον το εκάστοτε κράτος προχωρήσει στην ανακήρυξή της βάσει των διεθνών κανόνων και της σύμφωνης γνώμης των γειτονικών κρατών.

Οι ανοχές και οι δισταγμοί από την Ελλάδα εκλαμβάνονται ως αδυναμίες από τον Τούρκο πρόεδρο, ο οποίος έχει αποθρασυνθεί και καθημερινά γίνεται προκλητικότερος. Δεν συνιστά παραβίαση, το να αλωνίζει το τουρκικό σκάφος για μεγάλο χρονικό διάστημα στην ελληνική υφαλοκρηπίδα; Να κάνει και έρευνες σύμφωνα με τον παραιτηθέντα σύμβουλο του πρωθυπουργού, ώστε η ελληνική πλευρά να αντιδράσει και με αποφασιστικές κινήσεις να προστατεύσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας; Προφανώς την Ελλάδα δεν την συμφέρει κανενός είδους στρατιωτική εμπλοκή με την γείτονα χώρα. Αλλά και η Τουρκία, αν μελετήσουμε τις κινήσεις της τα τελευταία χρόνια αποφεύγει την οποιαδήποτε στρατιωτική προσβολή, γιατί γνωρίζει πολύ καλά ότι σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, η λεπτή ισορροπία που επικρατεί στο εσωτερικό της μεταξύ του ισλαμικού και του κοσμικού στοιχείου θα διαρραγεί, με σοβαρές επιπτώσεις και ανυπολόγιστες συνέπειες ακόμη και στη συνοχή του ίδιου του τουρκικού κράτους.

Η δημιουργία γκρίζων ζωνών στο Αιγαίο (π.χ. Ίμια) και την ανατολική Μεσόγειο, γιατί να μην είναι προς όφελος των ΗΠΑ, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ρωσίας; Τα μυστικά στηρίγματα που μπορεί να έχει ο Ερντογάν δεν τα ξέρει κανείς. Όμως τα φαινόμενα αυτό δείχνουν. Γιατί το ΝΑΤΟ δεν παίρνει θέση υπέρ της μείωσης της έντασης μεταξύ δυο συμμάχων; Γιατί η Ε.Ε. δυναμικά και καθαρά δεν προστατεύει ένα μέλος της, όταν συστηματικά και άδικα βάλλεται; Τα σύνορα και η υφαλοκρηπίδα της Ελλάδας είναι και της Ευρώπης ή μόνο της Ελλάδας; Η διαχρονική κοροϊδία και ο εμπαιγμός έχουν τα όριά τους. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ ισχυρίστηκε ότι έχουν αρχίσει συνομιλίες μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας σε τεχνικό επίπεδο, κάτι που αρχικά διέψευσε η Ελλάδα. Πού βρίσκεται η αλήθεια; Υπάρχει ή δεν υπάρχει μυστική διπλωματία; Υπάρχει έγγραφο που υπέγραψε η Ελλάδα εν κρυπτώ με την Τουρκία; Μετά από πιέσεις ο πρωθυπουργός αναγκάστηκε να δηλώσει: «Οι σύμβουλοί μας είναι σε επαφή». Μήπως η Ελλάδα με τους χειρισμούς της καθιστά αναπόφευκτο το συμβιβασμό της συνεκμετάλλευσης στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο; Τελικά, μήπως το «προβλέψιμος» και πιστός ήταν τεράστιο λάθος; Πού ήταν η Ελλάδα, όταν στη διαδικασία του Βερολίνου για τη Λιβύη, η Τουρκία διαπραγματευόταν με την Ε.Ε. τους όρους τακτοποίησης της γειτονιάς μας; Γιατί έλειπε από το τραπέζι των διαβουλεύσεων κατά τη διάσκεψη Μέρκελ-Μακρόν-Ερντογάν, που συζητούσαν τα προβλήματα και τις ζώνες επιρροής στην ευρύτερη περιοχή; Μήπως τα χαμόγελα και οι ασπασμοί με τον Γάλλο πρόεδρο έχουν αναφορά στην παραγγελία των νέων οπλικών συστημάτων; Η ένταση σέρνει την Ελλάδα εν μέσω οικονομικής κρίσης και κορονοϊού στην απόλυτη εξάρτηση, την ολοκληρωτική υποταγή.

Όλα αυτά καταδεικνύουν την άκρως επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας. Η Ελλάδα, ίσως με την παρότρυνση εταίρων και συμμάχων δείχνει μια υπερβολική ανοχή και υποχώρηση στην αντιμετώπιση των εθνικών θεμάτων, αφού και η ψυχραιμία έχει τα όριά της. Αποδεικνύεται και επιβεβαιώνεται ότι δεν μπορεί ένας, όποιος και αν είναι, να διαπραγματευθεί και να διαχειριστεί δύσκολα, πολύ μπερδεμένα και δυσεπίλυτα θέματα εθνικής κυριαρχίας και δικαιωμάτων. Είναι επιτακτική η ανάγκη συσπείρωσης όλων των πολιτικών δυνάμεων προκειμένου με ενιαία και σθεναρή στάση να καταφανεί η τόλμη και η αποφασιστικότητα στο εξωτερικό και να κερδηθεί η εμπιστοσύνη και η συνολική αποδοχή στο εσωτερικό.

Οι ευθύνες της Κυβέρνησης και προσωπικά του πρωθυπουργού είναι τεράστιες. Η πνευματική και ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας πρέπει να εγερθεί και να πάρει ξεκάθαρη θέση. Έχει εθνική υποχρέωση να το κάνει. Η αποδοχή της συζήτησης εφ’ όλης της ύλης, ακόμη και η παραπομπή στη Χάγη, για όλα τα θέματα που ανοίγει η Τουρκία, θα είναι μεγάλο λάθος και ενδεχόμενα κατά βάθος να εγείρει και εκτιμήσεις μειοδοτικής θέσης. Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν ζώνες αμφισβήτησης, διαφωνίας ή αντίρρησης, αφού δεν διεκδικεί τίποτα και δεν παραχωρεί τίποτα, και επειδή τα όρια της ξηράς, θαλάσσια και υποθαλάσσια καθορίζονται από το διεθνές δίκαιο, τις διεθνείς συνθήκες και το δίκαιο της θάλασσας. Μόνο ένα θέμα υπάρχει για τακτοποίηση, η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των ΑΟΖ. Αλλά και γι’ αυτό το θέμα η συζήτηση πρέπει να αποφευχθεί τώρα και να επανέλθει μόνο όταν η κατάσταση ομαλοποιηθεί.

Η προχθεσινή απόσυρση του Oruc Reis στην Αττάλεια είναι ένας ακόμη πολιτικός ελιγμός σκοπιμότητας του Ερντογάν.