Γράφει ο Ευάγγελος Ανδριανός*

Κατά καιρούς προβάλλονται διάφορες θεωρίες κατά τίς ὁποῖες τό Ἑλληνικό Ἔθνος δέν ἔχει συνεχῆ παρουσία ἐδῶ καί τέσσερες χιλιάδες τουλάχιστον χρόνια. Γιά νά στηριχθοῦν οἱ θεωρίες αὐτές πρέπει νά γίνη δεκτό ὅτι ἡ Βυζαντινή Αὐτοκρατορία δέν ἦταν Ἑλληνική καί ὅτι οἱ Ἕλληνες τῆς ἐποχῆς ἐκείνης εἶχαν ἀποβάλει τήν ἑλληνική συνείδηση.

Ὑπάρχουν ὅμως ἄπειρα ἱστορικά στοιχεῖα καί περιστατικά ἀπό τά ὁποῖα ἀποδεικνύεται ὅτι ὁ Ἑλληνισμός συνεχίζει τήν ἱστορική του πορεία ὡς ἐλληνικός κόσμος καί μέσα στό Βυζάντιο καί ὅτι οἱ βυζαντινοί εἶχαν συνείδηση ὅτι εἶναι συνεχιστές τοῦ Ἑλληνισμοῦ καί ὅτι ἀνήκουν στό Ἑλληνικό Ἔθνος. Ἕνα ἀπό αὐτά τά περιστατικά αὐτά εἶναι καί ἡ προσκύνηση τοῦ Βασιλείου Βουλγαροκτόνου τῆς Παναγίας τῆς «Ἀθηνιώτισσας» πού ἐλατρεύετο στό ναό τῆς Ἀθηνᾶς στήν Ἀκρόπολη τῆς Ἀθήνας.

Ἕνα ἄλλο στοιχεῖο τό ὁποῖο ἔχει ἐξαιρετική σημασία καί βαρύτητα, εἶναι ἡ ἐπιστολή τοῦ Αὐτοκράτορα τῆς Νικαίας Ἰωάννη Γ΄Δούκα Βατάτζη πρό τόν Πάπα Γρηγόριο Θ΄, ἀλλά καί ἡ θέση τοῦ Πάπα πού παραδέχεται ὅτι οἱ βυζαντινοί ἀνήκουν στό Ἑλληνικό Γένος. Ἀπευθυνόμενος στόν Πάπα καί ἀπαντώντας σέ δική του ἐπιστολή, ὁ Ἕλληνας Αὐτοκράτορας γράφει μεταξύ ἄλλων: «Γράφεις στό γράμμα σου ὅτι στό δικό μας γένος τῶν Ἑλλήνων ἡ σοφία βασιλεύει…ὅτι λοιπόν ἀπό τό δικό μας γένος ἄνθησε ἡ σοφία καί τά ἀγαθά της καί διεδόθησαν εἰς τούς ἄλλους λαούς, αὐτό εἶναι ἀληθινό. Ἀλλά πῶς συμβαίνει νά ἀγνοῆς. ἤ, ἄν δέν τό ἀγνοῆς, πῶς καί τό ἀπεσιώπησες ὅτι μαζί μέ τή βασιλεύουσα Πόλη καί ἡ βασιλεία σ΄αὐτόν τόν κόσμο κληροδοτήθηκε στό δικό μας Γένος ἀπό τό Μέγα Κωνσταντῖνο. Ὑπάρχει μήπως κανείς πού ἀγνοεῖ ὅτι ἡ κληρονομία τῆς δικῆς του διαδοχῆς πέρασε στό δικό μας γένος καί ἐμεῖς εἴμαστε οἱ κληρονόμοι καί διάδοχοί του;… Οἱ γενάρχες τῆς βασιλείας μου, ἀπό τίς οἰκογένειες τῶν Δουκῶν καί τῶν Κομνηνῶν, γιά νά μή ἀναφέρω τούς ἄλλους, κατάγονται ἀπό Ἑλληνικά γένη. Αὐτοί λοιπόν οἱ ὁμοεθνεῖς μου κατεῖχαν τήν ἐξουσία στήν Κωνσταντινούπολη».

Εἶναι ἄξιο ἰδιαίτερης προσοχῆς ὅτι ὁ Ἰωάννης Βατάτζης προβάλλει τήν ἰδιότητά του ὡς διαδόχου τῶν Ἑλλήνων αὐτοκρατόρων, κληρονόμων τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί ὄχι τήν ἰδιότητά του ὡς διαδόχου τῶν ρωμαίων αὐτοκρατόρων πού ἴσως θά τοῦ προσέφερε ἰσχυρότερα ἐρείσματα ἔναντι τῶν Δυτικῶν σφετεριστῶν τῶν δικαιωμάτων του.

Ἕνα τέτοιο αἰώνιο γραπτό μνημεῖο τῆς ἑλληνορθόδοξης αὐτοσυνειδησίας πού μᾶς ἄφησε ὁ Ἕλληνας βασιλιᾶς Ἰωάννης Βατάτζης δέν μπορεῖ νά τό ἀνατρέψη καμμιά θεωρία «ἐπιστημόνων» περί διακοπῆς τῆς παρουσίας τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους.

(*) Ἐπίτιμος Ἀρεοπαγίτης