Πώς γιορτάζεται η Κυριακή του Πάσχα στην Πελοπόννησο

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ. «Η εορτή των εορτών» για τη Χριστιανοσύνη είναι η Ανάσταση του Κυρίου.

«Πάσχα» στα Εβραϊκά σημαίνει: διάβαση, πέρασμα. Είναι εβραϊκή γιορτή εις ανάμνηση της Εξόδου των Εβραίων από την Αίγυπτο, της θαυματουργού διαβάσεως της Ερυθράς Θάλασσας υπό τον Μωυσή και της σωτηρίας τους από τη δουλεία του Φαραώ. Για τους Χριστιανούς σημαίνει τη λύτρωση από την αμαρτία και το πέρασμα από τον θάνατο στη ζωή.

Ο Χριστός θυσιάστηκε την ημέρα του εβραϊκού Πάσχα, που εκείνο το έτος έτυχε Σάββατο και αναστήθηκε μετά το Σάββατο, «τη μιά των σαββάτων», δηλαδή την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, που γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκε Κυριακή.

Το απόγευμα της Κυριακής τελείται στις εκκλησίες ο «Εσπερινός της Αγάπης» ή Δεύτερη Ανάσταση (σε πολλούς ναούς τελείται το πρωί). Λέγεται έτσι, διότι οι Χριστιανοί παλαιότερα αντάλλασσαν μεταξύ τους το Φιλί της Αγάπης. Διαβάζεται περικοπή από το Ευαγγέλιο του Ιωάννη (κ19-25), που αναφέρεται στην εμφάνιση του Χριστού μετά την Ανάστασή του στους μαθητές του. Ο Θωμάς, που δεν ήταν παρών δεν πείθεται για το γεγονός και ζητά αποδείξεις. Το Ευαγγέλιο αυτό, όπου είναι δυνατό διαβάζεται σε πολλές ξένες γλώσσες.

Νωρίτερα, στις εκκλησίες, από τις 11 το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου, τελείται η ακολουθία της παννυχίδος, ο όρθρος και η λειτουργία του Πάσχα. Τα πρώτα λεπτά της Κυριακής του Πάσχα, αμέσως μόλις ο ιερέας εκφωνήσει το «Χριστός Ανέστη!», ο τόπος σείεται από τα βεγγαλικά, τις κροτίδες, ενώ δεν λείπουν οι πυροβολισμοί στον αέρα («μπαλωθιές»). Νωρίτερα, οι πιστοί ανάβουν τις λαμπάδες τους με το Άγιο Φως, μετά την πρόσκληση του ιερέα «Δεύτε λάβετε φως». Τα δύο αυτά εκκλησιαστικά γεγονότα συγκροτούν την «Τελετή της Αναστάσεως». Διαβάζεται περικοπή απο το Ευαγγέλιο του Μάρκου (ιστ’ 1-8), που αναφέρεται στην Ανάσταση του Κυρίου.

Το σούβλισμα του οβελία

Αναφορικά με την προέλευση και το συμβολισμό του εθίμου του σουβλίσματος του οβελία, επικρατούν δυο εξηγήσεις που θέλουν τις ρίζες του εθίμου αφενός στο εβραϊκό Πάσχα και αφετέρου στην αρχαία Ελλάδα. Σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση, ο αμνός συμβολίζει τον Χριστό, διότι ο Ιωάννης ο Βαπτιστής είχε παρομοιάσει τον Ιησού με τον αμνό θεού που θα πάρει στις πλάτες του τις αμαρτίες του κόσμου. Για αυτό και ο Χριστός ονομάστηκε από τον Ιωάννη τον Προδρόμο ως ο «αμνός ο αίρων την αμαρτία του κόσμου».

Σύμφωνα με τη λαογραφία, η συνήθεια να σουβλίζουμε αμνοερίφια είναι ξενόφερτη ενώ η σφαγή τους θεωρείται έθιμο εβραϊκό. Το Πάσχα είναι ιερή γιορτή των Εβραίων καθώς τους θυμίζει την έξοδο από την Αιγυπτιακή δουλεία. Οι Εβραίοι ποιμένες για να ευχαριστήσουν το Θεό για την απελευθέρωση τους θυσίαζαν αρνιά. Όταν οι Χριστιανοί, καθιέρωσαν το Πάσχα ως δική τους γιορτή πήραν μαζί και το έθιμο της σφαγής αρνιού. Για τους Ιουδαίους, το αρνί σημαίνει το εξιλαστήριο θύμα. Το θυσιαζόμενο αρνί λοιπόν γίνεται οβελίας (ψήνεται δηλαδή στη σούβλα), συμβολίζοντας τον αμνό του Θεού που θυσιάστηκε για την ανθρωπότητα.

Οι αρχαίοι Έλληνες, 40 ημέρες μετά τον θάνατο των συγγενών τους, μαγείρευαν δίπλα από τον τάφο. Πίστευαν ότι στο γεύμα που δίνεται μετά την ταφή και στο μνημόσυνο, συμμετέχει και ο ίδιος ο νεκρός. Έψηναν αρνιά σε εστίες, έπιναν κρασί και χόρευαν για να τον τιμήσουν. Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, οι κλέφτες και οι αρματωλοί, όταν έκαναν ανακωχή, σούβλιζαν αρνιά, λέγοντας ότι ο Χριστός θα χαρίσει την «ανάσταση» και στο πολύπαθο γένος τους.

Τα έθιμα στην Πελοπόννησο

Οι θόρυβοι (βεγγαλικά, κροτίδες) και το φως είναι τα δύο χαρακτηριστικά στοιχεία της Ανάστασης για τους λαογράφους. Το στοιχείο των θορύβων συσχετίζεται με τη διαδεδομένη στους λαούς δοξασία ότι τα βλαβερά και δαιμονικά πνεύματα διώχνονται με τους εκφοβιστικούς κρότους, ενώ στο φως της Αναστάσεως «αποδίδεται δύναμις, όχι μόνο αποτρεπτική των κακών, αλλά και γονιμοποιός» (Μέγας).

Μετά τη Λειτουργία, οι πιστοί μεταφέρουν το Άγιο Φως στο σπίτι τους. Στην εξώθυρα κάνουν το σημάδι του σταυρού με τον καπνό του κεριού στο πάνω μέρος της πόρτας και μετά ανάβουν το καντήλι που έχουν στα εικονίσματα του σπιτιού και φροντίζουν να το κρατούν αναμμένο όλο το χρόνο για να το ανανεώσουν και πάλι την επόμενη Ανάσταση. Παλαιότερα (και ίσως και σήμερα σε κάποιες περιοχές) τσουρούφλιζαν με καινούργιο φως τα στείρα ζώα και τα άκαρπα δέντρα για να τους μεταδώσουν τη γονιμότητα.

Τρίπολη: Κυριακή του Πάσχα με μεγάλο γλέντι στην Πλατεία Άρεως

Οι εκδηλώσεις του δήμου της Τρίπολης, κορυφώνονται στην Πλατεία Άρεως, με ένα μεγάλο, ανοιχτό Πασχαλιάτικο γλέντι.

Πρόκειται για ένα πάνδημο γλέντι, με σούβλισμα 17 αρνιών, με κέρασμα αυγών, κρέατος, τσουρεκιού και κρασιού, με ζωντανή ορχήστρα παραδοσιακής μουσικής και με συμμετοχή χορευτικών συγκροτημάτων της πόλης.

Ψησταριά έχει στηθεί και στον Συνοικισμό Κολοκοτρώνη, όπου και θα στηθεί παραδοσιακό γλέντι. Το βράδυ της Κυριακής του Πάσχα, στην πλατεία Βαλτετσίου της Τρίπολης, θα γίνει η αναπαράσταση του καψίματος του Ιούδα, με φαγητό και με ζωντανή μουσική.

Το γλέντι θα κρατήσει μέχρι το απόγευμα. Αρκετοί επισκέπτες (ειδικά Τριπολιτσιώτες της Αθήνας και των άλλων πόλεων), βρίσκονται αυτές τις ημέρες στην Τρίπολη και συμμετέχουν στις εκδηλώσεις του δήμου Τρίπολης.

Η Τρίπολη, φημίζεται για τον τρόπο που συμμετέχει στη εορτή του Πάσχα. Ο εορτασμός αυτού, είναι θεσμός για την Αρκαδική πρωτεύουσα. Το Πάσχα, εορτάζεται παραδοσιακά, πατροπαράδοτα, εδώ και πάρα πολλές δεκαετίες.

Τύρος Κυνουρίας: Πυροτεχνήμα στο Λιμάνι

Την Κυριακή του Πάσχα, στην ενορία της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος, στο λιμάνι της Τύρου, λαμβάνει χώρα ένα από τα πιο εντυπωσιακά έθιμα της Λαμπρής.

Συγκεκριμένα, οι Τσάκωνες πυρπολητές με τη συνοδεία βεγγαλικών και δυναμιτών, καίνε το ομοίωμα του Ιούδα, μέσα στη θάλασσα πάνω σε ειδική σχεδία. Το έθιμο αυτό κρατάει από την εποχή της Τουρκοκρατίας.

Παράλληλα την Λαμπρή, στην ενορία της Αγίας Μαρίνας στην πλατεία, οι ιερείς της Τύρου διαβάζουν το Ευαγγέλιο σε Τσακώνικη διάλεκτο και στη συνέχεια ακολουθεί γλέντι στην κεντρική πλατεία με σούβλες ντόπιο κρασί και λαϊκή ορχήστρα. Εκεί θα δείτε να χορεύεται και ο ιστορικό τσακώνικος χορό.

Ασίνη Αργολίδας: Το κάψιμο του Ιούδα

Ένα έθιμο που επικρατεί και σώζεται ακόμη μέχρι σήμερα είναι το κάψιμο του Ιούδα, το Πάσχα. Τη Μεγάλη Παρασκευή ή το Μεγάλο Σάββατο μια ομάδα από νέους της Ασίνης μαζεύονται και κατασκευάζουν ένα αχυρένιο ομοίωμα του Ιούδα Ισκαριώτη.
Μόλις το κατασκευάσουν το βάζουν επάνω σ' ένα καρότσι και το γυρίζουν σ' όλο το χωριό. Το απόγευμα της Κυριακής του Πάσχα μετά τη θεία λειτουργία της Αγάπης, τοποθετούν τον Ιούδα πάνω σε ένα ικρίωμα και τον καίνε.

Καλαμάτα: Ο σαϊτοπόλεμος

Ενα από τα πιο γνωστά έθιμα της Κυριακής του Πάσχα, είναι ο Σαϊτοπόλεμος στην Καλαμάτα. Συγκεκριμένα, ανήμερα του Πάσχα, στις 8:00 το βράδυ, οι «σαΐτολόγοι» μαζεύονται στο κέντρο της πόλης, στο βόρεο πάρκινγκ του Νέδοντα και στην πλατεία Όθωνος. Εκεί οι «σαϊτολόγοι» θα ρίξουν τις σαίτες τους, σε ενα φαντασμαγορικό και μοναδικό θέαμα, που καθηλώνει τους ντόπιους αλλά και τους πολλούς επισκέπτες που έρχονται από την Καλαμάτα για να περάσουν τις διακοπές του Πάσχα.

Βαρκαρόλα τη βραδιά των ευχών στην Κορώνη

Την Κυριακή του Πάσχα θα πραγματοποιηθεί η «Βαρκαρόλα τη βραδιά των ευχών» στην προκυμαία της Κορώνης, που θα ξεκινήσει στις 20:00.

Οι βάρκες των ιδιωτών και των επαγγελματιών ψαράδων θα ξεκινήσουν στις 20:00 να δέχονται επισκέπτες για βαρκάδα εντός του λιμανιού της Κορώνης, με σημείο συνάντησης μπροστά από το πρώην Δημαρχείο.

Οι συμμετέχοντες σε ολόκληρη την προκυμαία της Κορώνης και στις βάρκες φωτίζουν με τα φαναράκια τους τον νυχτερινό ουρανό.

Πλήθος κόσμου συγκεντρώνεται την βραδιά αυτή για να παρακολουθήσει και να συμμετέχει μ' έναν ξεχωριστό τρόπο σε αυτό το έθιμο.

Πώς γιορτάζεται δεύτερη μέρα του Πάσχα στην Πελοπόννησο

Μάνη: Η λιτανεία προς τα κοιμητήρια

Σε χωριά τη Μάνης, τη δεύτερη μέρα του Πάσχα τηρείται το έθιμο της λιτανείας. Το πρωί ξεκινούν οι ιερείς από τις εκκλησίες και τους ακολουθούν οι πιστοί κρατώντας εικόνες και σταυρούς. Στη συνέχεια κάνουν το γύρο των χωριών και ψέλνουν αναστάσιμα τροπάρια και παρακλήσεις. Μάλιστα σε πολλά χωριά η πομπή πηγαίνει στο κοιμητήριο όπου εκεί περιμένουν οι συγγενείς των νεκρών. Πάνω στα ανθοστολισμένα μνήματα είναι τοποθετημένα το θυμιατήρι πασχαλιάτικα κουλούρια και αυγά, ενώ στους τάφους των νεκρών που έφυγαν από τη ζωή λίγο πριν το Πάσχα, υπάρχουν κουλούρια σε μέγεθος μεγάλου χωριάτικου ψωμιού, τα λεγόμενα «δοξάρια».

Σοφικό Κορινθίας: Ο χορός των Γεμ

Κάθε χρόνο αναβιώνει ο χορός των Γεμ. Πρόκειται για τον χορό των ημερών του Πάσχα, δηλαδή ανήμερα τη Δευτέρα και την Τρίτη του Πάσχα. Όλοι οι κάτοικοι του Σοφικού συγκεντρώνονται στην πλατεία που βρίσκεται στο ναό της Ευαγγελιστρίας τραγουδούν και χορεύουν. Οι στίχοι των τραγουδιών αναφέρονται στην ξενιτιά, τον έρωτα, την ελευθερία. Το πιο δημοφιλές τραγούδι που λέγεται στο Γεμ είναι: Ο μαγεμένος στα ξένα ή Εσείς πουλιά του κάμπου.

Άνω Καστρίτσι Αχαΐας: Η πομπή στα ξωκλήσια

Η παράδοση θέλει τους κατοίκους του να τελούν τη δεύτερη μέρα του Πάσχα δεήσεις για να προφυλάξουν το χωριό από κάποια καταστροφή. Οι κάτοικοι κατόπιν προτροπής των ιερωμένων πραγματοποιούν λιτανεία και δέηση, η οποία ξεκινά από την κεντρική εκκλησία. Προηγείται η εικόνα της Ανάστασης και ακολουθούν σημαίες, εξαπτέρυγα και εικόνες που κρατούν οι κάτοικοι του χωριού.
Η πομπή ακολουθεί περιμετρική διαδρομή σε κάθε ξωκλήσι, οι ιερείς «βγάζουν» ύψωμα σε υπεραιωνόβιο δέντρο και καταλήγουν στο ξωκλήσι της Παναγίας, όπου τελείται Θεία Λειτουργία. Στη συνέχεια, όλοι όσοι συμμετέχουν στην πομπή καταλήγουν στην κεντρική πλατεία όπου ακολουθεί γλέντι.

Τουρλάδες Καλαβρύτων: Αγώνας δρόμου με έπαθλο την «κουλούρα»

Τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, γιορτάζεται στις Τουρλάδες το έθιμο της «Κουλούρας». Όσοι συμμετέχουν στο έθιμο λαμβάνουν μέρος σε αγώνα δρόμου, ο οποίος διεξάγεται στην ύπαιθρο. Το έπαθλο του νικητή είναι μια «κουλούρα», δηλαδή ένα είδος ψωμιού με γλυκιά γεύση, που παρασκευάζεται τη Μεγάλη Πέμπτη μαζί με τα κόκκινα αυγά. Ο νικητής όμως δεν κρατά την κουλούρα, αφού στη συνέχεια τη μοιράζει.